بررسی ابعاد گوناگون نکاح از منظر فقهی و حقوقی

تعریفى كه حقوقیین جدید از نكاح می نمایند بآنكه: نكاح رابطه‌ایست بین زن و مرد براى تشكیل خانواده، می تواند تعریف نكاح دائم كه در قوانین كشورهاى دیگر شناخته شده است قرار گیرد، ولى شامل نكاح منقطع كه یكى از اقسام نكاح در حقوق مدنى ایران است نمی شود، بدین جهت از تعریف مشهور صرفنظر گردید. رابطۀ مزبور بوسیلۀ توافق اراده (قصد و رضا) طرفین بوجود مى‌آید، زیرا افراد طبیعتاً در ایجاد رابطۀ زناشوئى آزاد هستند و میتوانند براى همیشه مجرد بمانند، همچنانكه میتوانند با هر كس بخواهند زناشوئى كنند. قانون رابطۀ مزبور را شناخته و آثار حقوقى مخصوصى از نظر اخلاقى و اجتماعى بر آن مترتب ساخته است.
نكاح نیز داراى معناى دیگرى است و آن عبارت است از عقدى كه بوسیلۀ آن وضعیت حقوقى مخصوصى بین زوجین (رابطۀ زوجیت) بوجود مى‌آید.
نكاح در حقوق موضوعه كشورى یك عقد مدنى بشمار می رود و باعتبار جنبۀ عمومى كه در بر دارد دست آزادى اراده تا حدودى كه منافات با آن دارد كوتاه گردیده است، ولى از نظر افكار عمومى موقعیت مذهبى خود را كه در ادوار متمادى دارا بوده از دست نداده است نكاح در حقوق مدنى ایران كاملًا از حقوق امامیه اقتباس شده است.
در حقوق مدنى نكاح از حقوق غیر تشریفاتى بشمار می رود و بایجاب و قبول زوجین كه دلالت بر قصد و رضاى آنان بنماید منعقد می شود و عدم ثبت آن در دفتر ازدواج چنانكه بعداً‌ بیان می گردد تأثیر در انعقاد نكاح ندارد.
عقد نكاح مانند عقود دیگر داراى شرایط اساسى است كه با فقدان یكى از آن شرایط نكاح محقق نمی گردد